βιάζω

(AM βιάζω)

Ι.1. μεταχειρίζομαι βία εναντίον κάποιου, αναγκάζω με τη βία

2. αναγκάζω με τη βία πρόσωπο σε σαρκική ένωση μαζί μου

μσν.- νεοελλ.

πιέζω κάποιον φορτικά

νεοελλ.

1. καταπιέζω, φέρνω σε δύσκολη θέση κάποιον

2. παρακινώ, παροτρύνω έντονα κάποιον

3. καταπονώ, βασανίζω

II. βιάζομαι (AM βιάζομαι)

επείγομαι, σπεύδω (α. «όποιος βιάζεται σκοντάφτει» β. «δρόμῳ βιάσασθαι ἐς τὴν Ποτείδαιαν», Θουκ.)

νεοελλ.

1. επισπεύδω κάτι ή έχω άμεση ανάγκη για κάτι («το βιάζομαι το φόρεμα»)

2. βρίσκομαι σε δύσκολη κατάσταση

μσν.

καταβάλλω έντονη προσπάθεια

αρχ.

1. καταβάλλω κάποιον με τη δύναμη μου

2. πετυχαίνω κάτι με τη βία

3. χρησιμοποιώ βία

4. επιμένω με πείσμα σε κάποια άποψη

5. (για ασθένεια) χειροτερεύω, επιδεινώνομαι

6. φρ. α) «βιάζομαι νόμους» — παραβιάζω, καταπατώ

β) «βιάζομαι ἐμαυτόν» — αυτοκτονώ

III. (μτχ. παθ. παρκμ.) βεβιασμένος, -η, -ο

όποιος έχει υποστεί κάτι με τη βία

νεοελλ.

βιασμένος, -η, -ο

όποιος έχει υποστεί βιασμό

νεοελλ.

1. αυτός που έχει γίνει βιαστικά, με προχειρότητα

2. φρ. «βεβιασμένο χαμόγελο» — όχι αληθινό, επίπλαστο

αρχ.

οι βεβιασμένοι

οι υπόδουλοι.

[ΕΤΥΜΟΛ. Τα βιάζω και βιάζομαι αποτελούν παρεκτεταμένες μορφές των βιάω, -ώ και βιάομαι, -ώμαι, τα οποία είναι επικοί τ. που προέρχονται από το ουσ. βία*, εκτός αν το βιώμαι θεωρηθεί πρωταρχικός ριζικός τ. Το ρ. βιάζομαι από τον Όμηρο χρησιμοποιείται με ενεργητική σημ. και αντικατέστησε το βιώμαι στον αττικό πεζό λόγο. Επιπλέον παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη σημασιολογική εξέλιξη στη νέα Ελληνική, δηλ. από την παλαιά σημ. «καταβάλλω κάποιον με τη βία, καταβάλλω έντονη προσπάθεια, αγωνίζομαι να κατορθώσω κάτι» μετέπεσε στη σημ. «σπεύδω», επειδή αυτός που προσπαθεί έντονα να φέρει κάτι σε πέρας ενεργεί με ταχύτητα].